طرحواره معیارهای سرسختانه
طرحواره معیارهای سرسختانه
امیلی: چهل و چهار سال داشت. به دلیل اینکه می خواست در زندگی شخصی و حرفه ای اش به حد کمال برسد، سخت تحت فشار بود.
ویلیام: چهل و دو سال داشت و تلاش سرسختانه‌ی او برای دست یابی به موفقیت باعث شده که از لحاظ جسمی مشکل پیدا کند.
شعار این طرحواره: “هیچ وقت از هیچ چیز راضی نیستم”
باور اساسی مبنی بر این که فرد برای رسیدن به معیارهای بلندپروازانه درباره رفتار و عملکرد خود، باید کوشش فراوانی به خرج دهد و این کار معمولا برای جلوگیری از انتقاد صورت می گیرد. طرح واره های این حوزه به طور معمول در خانواده هایی به وجود می آید که تحت فشارند، نسبت به خودشان و دیگران بیش از حد عیب جویی می کنند و توقع دارند کارها با کیفیت عالی و در کوتاهترین زمان انجام شوند. این طرحواره معمولا منجر به نقص های جدی در احساس لذت ، آرامش ، سلامتی ، احساس ارزشمندی ، پیشرفت یا روابط رضایت مندانه می شود و معمولا به شکل های زیر بروز می کند؛
-
بی نقص گرایی، توجه غیرمعمول به جزئیات یا ارزیابی کمتر از حد عملکرد خود در مقایسه با عملکرد دیگران
-
قوانین غیرقایل انعطاف و بایدها ، در بسیاری از حوزه های زندگی از جمله معیارهای بالا و غیرواقع بینانه اخلاقی ، فرهنگی و مذهبی
- دغدغه زمان و کارآمدی،به منظور انجام کار بیشتر
- سیمای بالینی طرح واره:
بیمارانی که این طرح واره را دارند، خودشان را افرادی تلاشگر و بی نقص گرا جلوه می دهند. آنها معتقدند که باید برای رسیدن به معیارهای بلندپروازانه، مدام تلاش کنند. این معیارها درون سازی شده اند، بنابراین برخلاف طرح واره‌ی پذیرش جویی / جلب توجه، بیمارانی که طرح واره‌ی معیارهای سرسختانه دارند، انتظارات و رفتارهای خود را براساس واکنشهای دیگران تغییر نمی دهند. چنین بیمارانی برای رسیدن به معیارها تلاش می کنند چون باید این کار را انجام دهند، نه به این دلیل که خواهان توجه دیگران هستند. حتی اگر کسی هم متوجه کارهای آنان نباشد، با این حال، اغلب این بیماران، روند رسیدن به معیارها را ادامه میدهند. بیمارانی که هر دو طرح واره را دارند، اغلب هم به دنبال رسیدن به معیارهای بلندپروازانه هستند و هم به دنبال کسب توجه بیرونی. طرح واره های معیارهای سرسختانه، پذیرش جویی / جلب توجه و استحقاق به راحتی در افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته قابل مشاهده اند (اگر چه این طرح واره ها، جبران افراطی طرح واره های محرومیت هیجانی و نقص هستند).
تحت فشار بودن، شایعترین هیجانی است که این بیماران تجربه می کنند. تحت فشار بودن، تمامی ندارد و از آن جا که بی نقص بودن غیرممکن است، فرد باید همیشه تلاش بیشتری انجام دهد. زیربنای همه‌ی این کارها، اضطراب شدیدی است که بیماران در خصوص شکست کارها احساس می کنند – و شکست از نظر آن ها یعنی به جای رسیدن به 100 درصد معیارها، رسیدن به ۹۵ درصد معیارها. یکی دیگر از احساسات شایع این بیماران، عیب جویی افراطی از خودشان و دیگران است. بیشتر این بیماران احساس می کنند که زمان به سرعت میگذرد، کارهای آنها زیاد است، اما وقت کمی دارند. نتیجه‌ی معمول این حالت، فرسودگی است. معیارهای سرسختانه نه تنها برای خود بیماران، مشکل ساز هستند، بلکه برای کسانی که با این بیماران زندگی می کنند نیز پیامدهای مشکل آفرینی ایجاد می کنند. (یکی از بیمارانی که معیارهای سرسختانه داشت در مورد همسرش گفت: خوب نیست، اصلاً خوب نیست. به درد هیچ کاری نمی خورد.) یکی دیگر از احساسات معمول چنین بیمارانی، تحریک پذیری است. وقتی که نمی توانند به سرعت کار کنند یا کارشان را خوب انجام دهند، تحریک پذیر می شوند. یکی دیگر از احساسات آن ها، رقابت جویی است. اغلب این بیماران در زمره‌ی افراد تیپ A طبقه بندی می شوند که به دلیل داشتن این طرح واره، زیر فشار مزمن زمان هستند. آنها اغلب افرادی متخاصم و رقابت طلب – جلوه می کنند. اغلب، بیمارانی که طرح واره معیارهای سرسختانه دارند، معتاد به کار هستند، انها برای رسیدن به معیارهای خود در یک حوزه خاص، بی وقفه تلاش می کنند. حوزه ها می تواند متنوع باشد مثل: تحصیل، کار، خانه، عملکرد ورزشی، سلامتی، اخلاق یا پیروی از قوانین و فعالیت های هنری، باتوجه به بی نقص گرایی چنین بیمارانی، آنها اغلب به جزئیات، زیاد توجه می کنند و عملکرد خود را نسبت به هنجار ( کار طبیعی)، کمتر برآورد می کنند. آنها در بسیاری از حوزه های زندگی مثل معیارهای اخلاقی، فرهنگی یا مذهبی، قواعد غیرقابل انعطافی دارند. تفکر آنها تقریباً همیشه حالت همه یا هیچ دارد؛ بیماران معتقدند که یا دقیقاً به معیارهایشان می رسند یا این که کاملاً شکست میخورند. آنها به ندرت از موفقیت لذت می برند، چون از قبل برای کاری که باید خیلی خوب انجام بدهند، به شدت برنامه ریزی میکنند. بیمارانی که این طرح واره را دارند معمولاً دیدگاه شان این است که معیارهایشان بلند پروازانه نیستند، حتی احساسشان این است که این معیارها، طبیعی اند. آنها فقط کاری را انجام می دهند که از ایشان انتظار می رود. برای این که مشخص شود طرح واره آن ها ناسازگار است، باید در کارهای مربوط به طرحواره، نقص های مهمی وجود داشته باشد. این نقص ها می توانند فقدان لذت در زندگی، مشکلات مربوط به سلامتی، احساس ارزشمندی پایین، نارضایتی از روابط صمیمی و شغلی یا ناکارآمدی های دیگری باشند.
v ریشه های تحولی طرحواره معیارهای سخت گرانه :
o والدین عشق خود را مشروط به شما داده اند. اگر به معیارهای آنها دست می یافتید، آنگاه از عشق و محبت والدین برخوردار می شوید.
o یکی از والدین یا هر دوی آنها معیارهای بلندپروازانه و نامتعادل داشته اند.
o شما معیارهای سختگیرانه را انتخاب کرده اید تا بتوانید حس بی ارزشی، طرد اجتماعی، محرومیت هیجانی یا شکست را جبران کنید. به عبارتی از چاله به در آمده اید و در چاه افتاده اید.
o زمانی که شما نمی توانستید به انتظارات ایده آل پرستانه والدین دست یابید، یکی از آنها یا هر دو، شما را شرمسار میکردند و شما را از انتقادهای بی رحمانه بی نصیب نمی گذاشته اند.
♦نشانه های تله ی زندگی معیارهای سرسختانه:
به دلیل استرس های روزمره(مثل پرمشغله گی) سلامتی شما به خطر افتاده است و نه به دلیل حوادث اجتناب ناپذیر زندگی.
تعادل بین کار و تفریح را از دست داده اید. انگار زندگی برای شما در حکم فشار کار و استرس دائمی و بدون تفریح و آرامش است.
به نظر می رسد کل زندگی شما حول محور موفقیت، کسب موقعیت اجتماعی و ثروت اندوزی می گذرد. ارتباط با خویشتن واقعی را از دست داده اید و در حال حاضر نمی دانید که چه چیزی شما را خوشحال می کند.
انرژی شما صرف نظم و انضباط زندگی شما می شود. وقت زیادی را صرف برنامه ریزی، سازماندهی و تمییز کردن می کنید و باطبع فرصتی برای خلاقیت و آرامش ندارید.
به دلیل پرکاری و پرمشغله گی شما، روابطتان آسیب دیده است.
دیگران در کنار شما احساس بی کفایتی و ناآرامی می کنند، زیرا نگران هستند نتوانند انتظارات شما را برآورده سازند.
به ندرت از موفقیت های خود لذت می برید. بعد از هر موفقیتی، بلافاصله کار بعدی شما شروع می شود.
چون مدام در حال تلاش برای کسب موفقیت هستید، احساس می کنید از پا افتاده اید. دائم با کمبود وقت مشکل دارید.
معیارهای شما چنان ایده آل نگرانه هستند که بسیاری از فعالیت ها برای شما در حکم کار سخت جلوه می کنند. از کار لذت نمی برید چون به خودتان سخت می گیرید.
بسیار اهمال کار هستید. از آنجا که معیارهای سخت گیرانه ای دارید در هرکاری احساس بدبختی و ناامیدی می کنید. به دلیل اینکه کارها برای شما سخت و طاقت فرسا می شوند از انجام آنها طفره می روید.
از آنجا که اطرافیان نمی توانند معیارهای سخت گیرانه ی شما را برآورده کنند، سخت عصبانی و آشفته هستید.
♦نشانه های خطر در روابط عاطفی و عاشقانه:
1. شما جذب کسانی می شوید که بسیار موفق، پولدار، صاحب مقام و منزلت اجتماعی می باشند.
2. شما جذب کسانی می شوید که دقیقاً مثل خودتان بسیار دقیق و وسواس باشند.
3. شما جذب کسانی می شوید که بسیار سختگیر و ایده الگر باشند.
4. شما جذب کسانی می شوید که مثل خودتان عاشق کار و تلاش هستند و استراحت نمیکنند.
5.شما و همسرتان به دلیل کار زیادی که دارید، فرصت چندانی برای با هم بودن ندارید.
6. ممکن است رابطه شما برای دیگران الگو باشد، اما خودتان چندان راضی نیستید.
7- شما جذب کسانی می شودی که از لحاظ مالی و حرفهای از شما پایین تر باشند تا بتوانید به آنها فخرفروشی کنید.
8، شما جذب کسانی می شوید که بسیار بی نظم و شلخته باشند.
9. شما جذب کسانی می شوید که مثل والدین تان، عشق خود را مشروط به شما ابراز می دارند.
10. شما جذب کسانی می شوید که در برابر معیارهای سختگیرانه تان کوتاه بیایند.
11. شما جذب کسانی می شوید که در برابر معیارهای شما کوتاه نیامده اند و از این بابت به او افتخار می کنید.
۱۲. شما جذب کسانی می شوید که تحصیلات عالی دارند زیرا تحصیل برای شما از اهمیت خاصی برخوردار است.
۱۳. شما جذب کسانی می شوید که برخلاف شما آدمهای راحت و آسانگیری هستند.
۱۴. شما جذب کسانی می شوید که بتوانند در کاهش فشارهای زندگی به شما کمک کنند.
♦مراحل تغییر تله ی زندگی معیارهای سخت گیرانه:
حوزه هایی از زندگی تان را مشخص کنید که زیر سیطره معیارهای سخت گیرانه یا نامتعادل قرار گرفته اند.
مزایای تلاش برای رسیدن به این معیارهای سخت گیرانه را بنویسید.
معایب تلاش برای رسیدن به معیارهای سخت گیرانه را بنویسید.
تلاش کنید که به تصور خود بال و پر بدهید و زندگی رها از این معیارها را تجسم کنید.
ریشه های تحولی و دلایل شکل گیری تله زندگی تان را درک کنید.
تصور کنید که اگر توقعات خود را کم کنید، چه اتفاقی می افتد.
میزان زمانی را که صرف حفظ این معیارها می کنید ، مشخص سازید.
با نظرخواهی از افراد معقول، دیدی دقیقتر و منطقی تر نسبت به این معیارها پیدا کنید.
با برنامه ریزی تدریجی یا تغییر رفتار، در راستای ارضای نیازهای اصلی تر گام بردارید.